NATRIY GIDROKSIDI YORDAMIDA METALLURGIYA CHIQINDILARIDAN KREMNIY DIOKSIDINI AJRATIB OLISH TEXNOLOGIYASI

Maqola Yon paneli

SRT 3(3)
HTML (inglizcha) PDF (inglizcha)
Nashr etilgan: 22.08.2025
DOI: https://doi.org/10.70769/3030-3214.SRT.3.3.2025.8
Kalit so‘zlar:
ferrosilisiy, metallurgiya ishlab chiqarish chiqindilari, kremniy dioksidi, qayta ishlash texnologiyasi, natriy gidroksidi, natriy silikat, ekologik xavfsizlik, qurilish materiallari

Maqolaning Asosiy Qismi

Xoliqulov, D.B.
Texnika fanlari doktori, professor, Toshkent davlat texnika universiteti Olmaliq filiali direktorining fan va innovatsiyalar bo‘yicha o‘rinbosari, Toshkent, O‘zbekiston
Xojiev, Sh.T.
Toshkent davlat texnika universiteti Olmaliq filiali "Metallurgiya" kafedrasi dotsenti, PhD, Toshkent, O‘zbekiston
Shaymanov, I.I.
Toshkent davlat texnika universiteti Olmaliq filiali metallurgiya kafedrasi PhD nomzodi, Toshkent, O‘zbekiston
Xudoymuratov, Sh.J.
Toshkent davlat texnika universiteti Olmaliq filiali "Metallurgiya" kafedrasi o‘qituvchisi assistenti, Toshkent, O‘zbekiston

Annotatsiya

Ushbu ishda ferrosilisiy ishlab chiqarish jarayonida hosil bo‘ladigan chang chiqindilarini qayta ishlashning zamonaviy texnologik yondashuvlari ko‘rib chiqiladi. Tadqiqotda asosan tarkibida kremniy dioksidi (SiO₂) yuqori bo‘lgan metallurgik changlar birlamchi material sifatida o‘rganildi. Ularning tarkibi va fizik-kimyoviy xossalari tahlil qilindi hamda natriy gidroksidi (NaOH) asosida qayta ishlash texnologiyasi taklif etildi. Ushbu usulda kremniy suvda eruvchan natriy silikat shaklida ajratib olinadi, so‘ngra u amorf kremniy dioksidiga aylantiriladi. Sublinatsiyaga asoslangan texnologiyalar bilan solishtirganda, taklif etilayotgan usul pastroq haroratlarda ishlaydi, kamroq energiya sarflaydi va yuqoriroq ekologik xavfsizlikni ta’minlaydi. Shuningdek, qayta ishlangan mahsulotlardan qurilish materiallari sanoatida (masalan, shlakobloklar, silikat g‘ishtlar, suvoq aralashmalari) foydalanish imkoniyatlari muhokama qilinadi. Natijalar shuni tasdiqlaydiki, NaOH asosidagi qayta ishlash texnologiyasi iqtisodiy jihatdan ham foydali, ham ekologik barqarordir.

Yuklab olishlar

Yuklab olish ma’lumotlari hali mavjud emas.

Maqola Tafsilotlari

Son

Jild 3 № 3 (2025)

Bo‘lim

Kon-metallurgiya va ishlab chiqarish sanoati
Creative Commons License

Ushbu asar Creative Commons Attribution 4.0 Xalqaro Litsenziyasi asosida litsenziyalangan.

Ommaviy Litsenziya Shartlari
(Ochiq jurnal tizimlari (OJS) uchun)

O‘zbekiston Respublikasi qonunchiligiga muvofiq quyidagi shartlar taqdim etiladi:

  1. Mualliflik huquqi:
    Chop etilgan maqolaning mualliflik huquqi muallif(lar)ga tegishli bo‘lib qoladi. Shu bilan birga, maqola OJS platformasida chop etilgandan so‘ng, uning kontenti Creative Commons (CC BY) litsenziyasi asosida tarqatiladi.

  2. Litsenziya turi:
    Ushbu maqola Creative Commons Attribution 4.0 International (CC BY 4.0) litsenziyasi asosida tarqatiladi. Bu shuni anglatadiki, foydalanuvchilar ushbu maqolani quyidagi shartlarda qayta ishlatishlari, bo‘lishishlari va qayta ishlashlari mumkin:

    • Nusxa ko‘chirish va tarqatish: Maqola matni yoki uning qismlari nusxasi erkin tarqatilishi mumkin.
    • Iqtibos keltirish va tahlil qilish: Maqoladan qismlar iqtibos sifatida foydalanilishi mumkin.
    • Erkin foydalanish: Tadqiqot va o‘quv jarayonlari uchun maqoladan erkin foydalanish huquqi mavjud.
    • Muallifga havola qilish: Foydalanuvchilar maqola muallifini to‘g‘ri ko‘rsatishi va asl manbaga havola berishi lozim.

  3. Kommersiyaviy foydalanish:
    Ushbu maqoladan tijorat maqsadlarida foydalanishga ruxsat beriladi, ammo mualliflik va manbaga havola majburiy hisoblanadi.

  4. Hujjatni o‘zgartirish:
    Maqolaning matni yoki mazmunini o‘zgartirish, uni qayta ishlash mumkin, lekin har qanday o‘zgarishlar mualliflikka salbiy ta’sir ko‘rsatmasligi kerak.

  5. Mas’uliyat cheklovi:
    Muallif(lar) maqola tarkibidagi ma’lumotlarning to‘g‘riligiga javobgar bo‘lib, platforma tahririyati mazkur ma’lumotlardan foydalanish natijasida kelib chiqadigan har qanday zarar uchun javobgarlikni o‘z zimmasiga olmaydi.

  6. Ommaviy foydalanish majburiyatlari:
    Ushbu maqola mazmuni faqat qonuniy va axloqiy talablar asosida ishlatilishi kerak. Noqonuniy foydalanish qat’iyan man etiladi.

Izoh:
Mazkur litsenziya shartlari mualliflar va foydalanuvchilar o‘rtasida ochiq va shaffof foydalanishni ta’minlashga qaratilgan. Bu shartlarni qabul qilish orqali, siz maqola mazmunini Creative Commons litsenziyasiga muvofiq qayta ishlash va tarqatishga rozilik bildirasiz.

Havola: Creative Commons Attribution 4.0 International (CC BY 4.0)

Iqtibos keltirish tartibi

Xoliqulov, D. B., Xojiev, S. T., Shaymanov, I. I., & Xudoymuratov, S. J. (2025). NATRIY GIDROKSIDI YORDAMIDA METALLURGIYA CHIQINDILARIDAN KREMNIY DIOKSIDINI AJRATIB OLISH TEXNOLOGIYASI. Sanoatda Raqamli Texnologiyalar, 3(3), 22-26. https://doi.org/10.70769/3030-3214.SRT.3.3.2025.8

Adabiyotlar ro‘yxati

1. Uhlmann, D. R., Kreidl, N. J. Sublimation of silicon compounds in silica extraction processes // Journal of Non-Crystalline Solids. - 1980. - Т. 42, № 2. - С. 131-146.

2. Byrappa, K., Yoshimura, M. Handbook of Hydrothermal Technology: A Technology for Crystal Growth and Materials Processing. - New York: William Andrew Publishing, 2001. - 772 с.

3. Hassan, M., et al. Chemical processes for silicon extraction from metallurgical waste // Journal of Environmental Chemistry and Engineering. - 2018. - Т. 6, № 1. - С. 102-112.

4. Lee, S., et al. Environmental impact and efficiency of silicon extraction methods // Journal of Sustainable Metallurgy. - 2020. - Т. 3, № 1. - С. 89-95.

5. Gupta, P., et al. Sublimation and its applications in metal extraction // Minerals Engineering. - 2014. - Т. 62. - С. 13-21.

6. Khojiev Sh.T., Kadirov N.A., Kholikulov D.B., Shaymanov I.I. Technological feasibility of producing basalt fiber from electric arc furnace slag and ferrosilicon dust // Universum: технические науки: электрон. научн. журн. – 2025. – № 4(133). – Ч. 8. – С. 5–8. DOI: https://doi.org/10.32743/UniTech.2025.133.4.19887

Xuddi shu muallif(lar)ning eng ko‘p o‘qilgan maqolalari